آخرین شماره ژورنال پریودنتیکس، نشریه رسمی کالج پرستودنتیست‌های آمریکا، مقاله‌ای را با مضمون راهکارهای کاهش خطر انتقال کووید 19 در مطبهای دندانپزشکی منتشر کرده که 2 استاد دندانپزشک ایرانی در نوشتن آن سهیم هستند. دکتر رضا افتخار آشتیانی، استادیار پروتز گروه پروتزهای دندانی و اکلوژن دانشکده دندانپزشکی شهیدبهشتی و دکتر امیرعلی زندی نژاد، متخصص دندانپزشکی ترمیمی و دانشیار بخش دندانپزشکی جامعه‌نگر دانشکده دندانپزشکی دانشگاه A&M تگزاس، دو دندانپزشک نویسنده این مقاله هستند. خلاصه‌ای از این مقاله را در ادامه می‌خوانید.
?
دکتر رضا افتخار آشتیانی
?
دکتر امیرعلی زندی نژاد
شیوه‌های محافظت در برابر بیماری‌های منتقل شده از راه هوا در دندانپزشکی
با توجه به شیوع جهانی بیماری‌هایی که می‌توانند از طریق آئروسل‌ها و ذرات موجود در هوا انتقال یابند، ضروری است توجه ویژه‌ای به این موضوع معطوف داریم و آنها را در دستورالعمل‌های کنترل عفونت مطب در نظر بگیریم. اجرایی کردن دستورالعمل‌هایی که در ادامه می‌آیند برای حفظ سلامت مطبهای دندانپزشکی برای تمام بیماران و کارکنان و جلوگیری از بیماری‌های تنفسی ضروری است.
غربالگری از راه دور
غربالگری بیماران با تلفن یا راه‌های ارتباطی اینترنتی قبل از حضور یافتن بیماران در مطب‌ها توصیه می‌شود. این غربالگری شامل سؤال پرسیدن از بیمار درباره علائمی شبیه سرماخوردگی، آنفولانزا یا حتی مشکلات معده و هاضمه و همچنین مسافرت‌های اخیر بیمار است. همچنین توصیه می‌شود بیماران برای ویزیت، به‌تنهایی به مطب دندانپزشکی مراجعه کنند و اقلام غیرضروری را به همراه نداشته باشند. گذشته از این باید فاصله مناسبی بین معاینه بیماران وجود داشته باشد تا دندانپزشک برای ضدعفونی کردن و تهویه هوا که نقش مؤثری در کاهش آئروسل‌ها دارد فرصت کافی داشته باشد.
تمام عناصر دکوری، تبلیغاتی یا ابزارهای غیرضروری مانند جزوات، مجلات، کتاب‌ها و غیره باید از اتاق انتظار حذف شوند. ناحیه پذیرش باید به طور مرتب ضدعفونی شود و تهویه مناسبی داشته باشد.
ورود بیمار به مطب
تمام بیماران باید قبل از ورود به مطب دندانپزشکی پاپوش بپوشند و دست‌هایشان را ضدعفونی کنند. دندانپزشک باید قادر باشد سلامت بیمار را بر اساس مشاهدات خود ارزیابی کند و پر کردن یک پرسشنامه در هر جلسه درمانی در این راستا مؤثر خواهد بود. سؤالات باید اطلاعاتی چون «تب داشتن در 14 روز گذشته، کاهش حس چشایی یا بویایی، علائم آنفولانزا، سرفه، دشواری در تنفس، بدن‌درد یا اسهال، سابقه مسافرت به مناطق پرخطر یا ارتباط با افرادی که به‌تازگی به این مناطق سفر کرده‌اند» را بسنجند. با این حال ما باید همیشه این موضوع را در نظر داشته باشیم که ممکن است برخی از افراد که ناقل ویروس هستند علائمی نداشته باشند.
رادیوگراف‌های دندانی
عموماً برای تشخیص بیماری‌های دهان، رادیوگراف‌های داخل دهانی گرفته می‌شود. اگر مقدور بود، سعی کنید از رادیوگرافی‌های خارج دهانی مانند توموگرافی پانورامیک، سی بی سی تی یا نماهای لترال آبلیک استفاده کنید. اگر رادیوگراف‌های داخل دهانی ضروری هستند، بکوشید از دهان‌شویه‌های ضدعفونی‌کننده مانند پراکسایدها و همچنین از کاورهای دورریختنی برای پیشگیری از آلودگی متقابل استفاده کنید. گذشته از این اتاق رادیوگرافی هم باید تهویه مناسب داشته باشد.
بهداشت دست‌ها
انتقال غیرمستقیم بیماری‌هایی که از راه هوا منتقل می‌شوند از راه لمس سطوح عفونی، موضوعی ثابت شده است. بنابراین روشن است که شستشوی دست‌ها قبل از معاینه و تماس با بیمار و بعد از لمس کردن ابزار دندانپزشکی ضدعفونی نشده، پوست آسیب دیده، خون یا مایعات بدن، ترشحات و دفعیات بدن ضروری است. دندانپزشک و سایر اعضاء تیم درمانی باید دست‌هایشان را بنا بر پروتکل «2 بار قبل/ 3 بار بعد» بشویند. توصیه می‌شود دست‌ها پس از درآوردن دستکش لاتکس، به دلیل نفوذپذیری آنها شسته شوند. شستن دست‌ها قبل از پوشیدن این دستکش‌ها و بعد از بیرون آوردن آنها حتی قبل از شیوع سارس توصیه شده بود. گذشته از این بهتر است تیم دندانپزشکی حین کار از پوشیدن زیورآلات یا ساعت خودداری کنند.
تجهیزات محافظت فردی
استفاده‌ی صحیح از تجهیزات محافظت فردی (PPE) نقش کلیدی در محافظت بیمار و کارکنان در مقابل کووید 19 دارد. برای افرادی مانند کارکنان مطب که به طور مستقیم با بیمار سر و کار ندارند ماسک جراحی توصیه می‌شود؛ اما دستیاری که در صندلی کناری بیمار می‌نشیند باید از ماسک N95 استفاده کند. همچنین در ترتیب پوشیدن و درآوردن این تجهیزات هم باید دقت صورت گیرد. ترتیب پوشیدن آنها به این صورت است: شستن دست‌ها، پوشیدن گان، ماسک، کلاه اسکراب، شیلد صورت و دستکش جراحی.
ترتیب خارج کردن آنها هم به این صورت است: دستکش‌های جراحی، شیلد صورت، کلاه اسکراب و ماسک و در نهایت گان و سپس شستن دست‌ها.
با توجه به کمبود PPE، شاید استفاده چند باره از این تجهیزات ضروری باشد. برای استفاده دوباره از ماسک‌های N95، اشعه پرقدرت ماوراءبنفش ضد باکتری با طول‌موج کوتاه (UVGI) با طول‌موج 254 نانومتر برای زدودن ویروس‌ها توصیه می‌شود که البته کار با این اشعه نیاز به ملاحظات خاص دارد.
دهان‌شویه‌های ضد میکروب
شستن دهان با دهان‌شویه قبل از درمان دندانپزشکی تعداد میکروارگانیسم‌های داخل دهان را کاهش می‌دهد. کلرهگزیدین معمولاً به این منظور توصیه می‌شود؛ اما در مقابل کروناویروس اثربخشی ندارد. دهان‌شویه‌های اکسید کننده مانند هیدروژن پراکسید 1 درصد، ??ستیل پیریدینیوم کلرید یا پوویدون 1 دهم درصد تا 5 صدم درصد برای محافظت در برابر کروناویروس توصیه می‌شوند. پوویدون یوداین را می‌توان تا غلظت 2 و نیم درصد بدون هیچ ضرری برای شستشوی داخل دهان استفاده کرد و اگر دهان 15 ثانیه با آن شستشو داده شود به سرعت کروناویروس را از بین می‌برد.
کاهش آئروسل‌های موجود در هوا
راه‌های مختلفی برای کاهش ذرات معلق موجود در هوای مطبهای دندانپزشکی وجود دارند که از جمله آنها می‌توان به این موارد اشاره کرد:
متوقف کردن یا کنار گذاشتن تکنیک‌هایی که این ذرات را به وجود می‌آورند؛ مانند کاهش استفاده از سرنگ سه‌طرفه؛ استفاده از دستگاه مکنده که البته هر روز باید ضدعفونی شود؛ کاهش تعداد کارکنان در اتاق معاینه و به کار گرفتن یک دستیار آموزش دیده و استفاده از رابردم.
ابزار دندانپزشکی با سرعت بالا
از آنجا که در درمان‌های دندانپزشکی، دمای محلی که ترمیم می‌شود بالا می‌رود، خنک کردن آن با آب ضروری است که این خود سبب ایجاد آئروسل‌ها می‌شود. برخی از مقالات، استفاده از مایعات ضدعفونی‌کننده را به جای آب به این منظور توصیه می‌کنند که می‌تواند سبب ضدعفونی کردن آب یونیت هم بشود. استفاده از CPC 1 دهم درصد با توجه به خاصیت ضدعفونی‌کنندگی آن و بی‌تأثیری بر باندینگ و ادزیو توصیه می‌شود.
تهویه هوا
اگرچه به کار گرفتن راهنماهای ذکر شده در کنترل ذرات معلق در هوا مؤثر است؛ اما نمی‌تواند آنها را کاملاً از محیط بزداید.
برای تهویه هوای مطبهای دندانپزشکی راه‌های مختلفی وجود دارد که شامل استفاده از فیلتر HEPA، استفاده از فن‌های قوی یا صنعتی که البته خطر پخش کردن ذرات عفونی را به همراه دارند، استفاده از لامپ‌های یو وی بعد از رفتن هر بیمار، اتاق فشار منفی، اسپری‌های ضدویروسی مانند اسپری‌های نانوسیلور هستند.
?
